14 Kasım Diyabet Günü: Diyabet Çığ Topu Gibi Büyüyor!

Diyabet, günümüzde dünya genelinde milyonlarca insanın hayatını etkileyen bir hastalık haline geldi. Türkiye’de ve dünyada hızla artan diyabet vakaları, beslenme alışkanlıkları, hareketsizlik ve stres gibi faktörlerle daha yaygın hale gelmektedir.

Diyabet, halk arasında bilinen ismiyle şeker hastalığı artık global bir sorun haline geldi.

Son güncel Uluslararası Diyabet Federasyonu verilerine göre;

Dünyada her 11 kişiden 1’i diyabet hastasıdır. Avrupa’da diyabetin EN HIZLI arttığı ülke Türkiye olarak belirlenmiştir ve Türkiye’de diyabetli hasta sayısı Dünyanın 2 katı kadar olduğu sonucuna varılmıştır. Türkiye’de 10 yıl içinde diyabet %100 artış göstermiş ve 7.5 milyon diyabet hastası olduğu kanıtlanmıştır.

2050 yılında diyabetli hasta sayısı 1.3 milyarı aşabileceği ön görülmektedir.

Diyabet Nedir?

Diyabet, vücudun kan şekerini düzenleyen insülin hormonunu yeterince üretememesi veya etkili kullanamaması sonucu oluşur. İnsülin hormonu, kan şekerini hücrelere taşır ve enerjiye dönüştürülmesini sağlar. Diyabet geliştiğinde bu sistem bozulur ve kandaki şeker seviyesi yükselir.

Diyabetin iki temel türü vardır:

• Tip 1 Diyabet: Genellikle çocukluk veya genç yaşlarda başlayan bu tip, vücudun insülin üreten hücrelerine saldırmasıyla gelişir. Tip 1 diyabet hastaları yaşam boyu insülin kullanmak zorundadır.
• Tip 2 Diyabet: Daha yaygın görülen bu tip diyabet, genellikle yaşam tarzı faktörleriyle ilişkili olup yetişkinlerde ortaya çıkar. Vücut insülini üretse bile yeterince kullanamaz. Tip 2 diyabeti yaşam tarzı değişiklikleri ve ilaç tedavisiyle kontrol altına almak mümkündür.

Diyabetin Belirtileri Nelerdir?

• Sürekli susuzluk hissi,
• Ağız kuruluğu,
• Sık idrara çıkma,
• Aşırı yorgunluk,
• Açıklanamayan kilo kaybı ve kilo alımı,
• Bulanık görme gibi belirtilerle kendini gösterebilir.

Bu belirtileri yaşayanların vakit kaybetmeden bu alanla ilgili bir hekime ve beraberinde beslenme ve diyetetik uzmanına başvurması önemlidir.

Diyabetin Nedeni Ne Olabilir?

Diyabetin ortaya çıkmasında çeşitli etkenler rol oynar. Tip 1 diyabetin nedeni tam olarak bilinmese de, bağışıklık sisteminin bir sorunu olarak kabul edilir. Tip 2 diyabet ise daha çok yaşam tarzıyla ilişkilidir. Dengesiz beslenme, hareketsizlik, fazla kilo ve stres, Tip 2 diyabet riskini artıran en önemli faktörlerdir. Ailede diyabet öyküsü olanlarda da risk daha yüksektir.

Diyabeti Önlemek Mümkün mü?

Tip 2 diyabet, alınacak bazı önlemlerle önlenebilir veya kontrol altına alınabilir. Diyabeti önlemek için yapılabilecekler şunlardır:

1. Sağlıklı Beslenin: İşlenmiş gıdalardan uzak durmak, tam tahıllar, sebze, meyve ve protein ağırlıklı bir beslenme düzeni benimsemek, diyabet riskini azaltır. Şeker ve karbonhidrat oranı yüksek yiyeceklerden kaçınmak gerekir. Lif oranı yüksek gıdalar tercih edilmelidir. Glisemik indeksi düşük yiyecekler kan şekerini daha yavaş yükseltir ve kontrol sağlar.
2. Düzenli Egzersiz Yapın: Haftada en az 150 dakika yapılan yürüyüş, yüzme veya bisiklet gibi egzersizler kan şekerini düzenler ve kilo kontrolüne yardımcı olur.
3. Kilo Kontrolünü Sağlayın: Aşırı kilo, diyabet riskini artırır. Sağlıklı kiloya ulaşmak ve bunu korumak diyabetten korunmak için önemlidir.
4. Stresten Uzak Durun: Stres, kan şekerini doğrudan etkileyebilir. Meditasyon, yoga ve düzenli uyku gibi yöntemlerle stres seviyesini düşürmek faydalıdır.
5. Sigara ve Alkolden Kaçının: Sigara ve alkol, kan şekeri kontrolünü zorlaştırır. Diyabetli bireyler bu alışkanlıklardan uzak durmalıdır.
6. Kan Şekeri Kontrolünü İhmal Etmeyin: Diyabetli bireylerin düzenli olarak kan şekerini ölçmeleri, ani yükselme veya düşmeleri fark etmeleri için önemlidir.
7. Yeterli ve Düzenli Uyuyun
8. Sağlık Kontrollerinizi Düzenli Yaptırın

Bireylerin Tip2 Diyabetten Korunması için IDF ‘in Sağlıklı Beslenme Önerileri

Meyve suyu, soda veya diğer şekerle tatlandırılmış içecekler yerine su, kahve veya çay seçin.
Yeşil yapraklı sebzeler de dahil olmak üzere her gün en az üç porsiyon sebze tüketin.
Her gün üç porsiyona kadar taze meyve yiyin.
Şekerli atıştırmalıklar yerine kuru meyve ve kuruyemişleri tercih edin.
Alkol alımını günde en fazla iki standart içecekle sınırlayın.
Kırmızı veya işlenmiş et yerine yağsız beyaz et, kümes hayvanları veya deniz ürünleri seçin.
Sürme çikolata veya reçel yerine şekersiz fıstık ezmesini tercih edin.
Beyaz ekmek, pirinç veya makarna yerine tam tahıllı ekmek, esmer pirinç veya kepekli makarnayı seçin.
Doymuş yağlar (tereyağı, hayvansal yağ, hindistancevizi yağı veya hurma yağı) yerine doymamış yağları (zeytinyağı, kanola yağı, mısır yağı veya ayçiçek yağı) tüketin.

Kaynak: https://www.idf.org/news/240:diabetes-now-affects-one-in-10-adults-worldwide.html