Çanakkale Savaşları Gelibolu Tarihi Alan Başkanlığı tarafından hayata geçirilen "Şehit Bilgi Kapısı" projesi, Çanakkale Savaşları'ın adsız kahramanlarının bilinmeyen hikayelerini gün yüzüne çıkarıyor. Bu proje sayesinde, şehitlerimizin cesareti, fedakarlığı ve kahramanlıkları detaylı bir şekilde kamuoyuna sunuluyor.
Çanakkale Muharebeleri sırasında şehit olan askerlerimize dair bilgiler bugüne kadar Milli Savunma Bakanlığı tarafından hazırlanan listelerle belirlenirken, 2024 yılında başlatılan "Şehit Bilgi Kapısı" projesi ile yeni ve detaylı bilgiler ortaya çıkarılıyor. Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri, Milli Savunma Bakanlığı Lodumlu Arşivi ve Kızılay Arşivi'nde yapılan titiz çalışmalar sayesinde, 30 binden fazla belge toplanarak Osmanlıcadan günümüz Türkçesine çevrildi. Şimdiye kadar 27. ve 57. alay dahilinde 2500 şehit hakkında yeni verilere ulaşıldı.
Bu projeyle, şehitlerin sadece isimleri değil, şehit olma süreçlerine dair detaylı bilgiler de kamuoyuna sunuluyor. Hastane kayıtları, subay mektupları, safahat belgeleri, muharebe haritaları ve askeri krokiler gibi belgelere ulaşılarak, kahramanlarımızın nasıl savaştığı ve şehit olduklarının izleri takip ediliyor. Ayrıca şehitlerin hangi şehitliklere defnedildiği ve isimlerinin nerelerde yer aldığı gibi bilgiler de vatandaşlara sunulacak.
Şehit Bilgi Kapısı arşiv çalışmaları sırasında Çanakkale Cephesi’ndeki sağlık çalışanlarına dair bilgiler de gün yüzüne çıktı. Çanakkale Savaşları Gelibolu Tarihi Alan Başkanı İsmail Kaşdemir, titizlikle yürütülen arşiv taramalarında sağlık çalışanlarının Çanakkale Savaşları sırasındaki fedakarca yürüttükleri çalışmalarla ilgili de önemli verilere ulaşıldığını söyledi. Gelibolu Yarımadası'na çıkarmaların başladığı 25 Nisan 1915’ten itibaren ilk birkaç gün çatışmaların yoğun geçtiğini ve bu süreçte cephenin hemen gerisinde sağlıkçıların yoğun bir mücadele verdiğini anlatan Kaşdemir şöyle devam etti: “Onların bu mücadeledeki olağanüstü fedakârlıkları, zaman zaman resmî raporlara da yansımıştır. Arşiv taramaları sırasında Arıburnu bölgesini savunan 3. Kolordunun sıhhiye bölük komutanlarından İsmail Hakkı Bey’in 27 Nisan'da yazdığı rapora da ulaştık. Raporda, İsmail Hakkı Bey, "Sıhhiye personelinin dinlenmeye bile fırsat bulamadığını, çoğunun artık ayaklarının şişmesine ve ayakkabılarının parçalanmasına rağmen göreve devam ettiğini" yazmıştır. Ayakları şişen ve ayakkabıları parçalanan bu sağlık personeli, görevlerini aksatmamak için ayaklarına bez sarmış; bu halde yaralı taşımaya ve tedavi etmeye devam etmişti. Bazı doktorlar, kendileri ayakta duramayacak kadar hasta olmasına rağmen içerisine ot doldurulan çuvalların üzerinde yatmış, görevlerini yapmaya çalışmıştı. Sağlık personelinin görevi her zaman cephe gerisiyle sınırlı kalmamış. Özellikle teskereciler yani sedyeciler ateş hattında yaralanan askerleri hemen cephe gerisine yetiştirmek için büyük gayret sarf etmiştir. Yine resmî askerî raporlara yansıyan bir olayda, Çanakkale Cephesi’nde en şiddetli muharebelerin yaşandığı yerlerden biri olan Zığındere'de bir sıhhiye bölüğünün dört sedyecisi, yaralıları geriye naklederken düşman topçusunun ateşiyle şehit olmuş; bu kahraman sağlıkçılar hayat kurtarmak uğruna kendi hayatlarını feda etmekten çekinmemiştir. Bu vesileyle Çanakkale Cephesi’nde canlarını hiçe sayarak görevlerini yapmaya çalışan sağlık çalışanları başta olmak üzere tüm sağlık çalışanlarının 14 Mart Tıp Bayramı’nı kutluyorum.”
Projenin tamamlanmasıyla birlikte, 58 binden fazla şehit hakkındaki detaylı bilgiler vatandaşların erişimine sunulacak. Şehitlere ait fotoğraflar, muharebe haritaları ve askerlerin geçmişine dair diğer tüm bilgiler, tarih severlerin ve araştırmacıların erişine açılacak. Ayrıca proje kapsamında, şehitlerin torunları ya da yakınları tarafından ek bilgi ve belge gönderimi yapılabilecek.
Çanakkale ruhunu yeniden canlandıracak olan "Şehit Bilgi Kapısı" projesi, kahramanların unutulmamasını sağlayarak Türk milletinin tarihine ışık tutmaya devam edecek.
(YUSUF SONKURT)