Çanakkale'nin en köklü yapılarından biri olan Aynalı Çarşı, 1890 yılında, şehrin Musevi cemaatinin önde gelen isimlerinden Eliyau Hallio tarafından inşa edilmiştir. Çarşı, şehrin kültürel zenginliğine katkı sağlayan önemli bir tarihî mekân olarak günümüze kadar ulaşmıştır.
Çarşının asıl adı "Passage Hallio" olup, girişindeki her iki tarafı süsleyen aynalar sayesinde halk arasında "Aynalı Çarşı" olarak bilinir. Yapının giriş kapısında, Osmanlıca ve Ladino yazılarla yazılmış iki kitabeye yer verilmiştir. Osmanlıca yazıda, II. Abdülhamid’in himayesinde yapılan bu yapının, Musevi cemaatinin önde gelenlerinden Eliyau Hallio tarafından inşa edildiği ifade edilirken, Ladino yazıda ise 5650 yılı Yahudi Takvimi'ne göre, Sultan II. Abdülhamid'in saltanatının 14. yılında inşa edildiği belirtilmektedir.
Ancak Aynalı Çarşı, sadece bu tarihi anlamıyla değil, zorlu bir geçmişe de sahiptir. Gelibolu Savaşı sırasında bombalanan ve yangınlarla tahrip olan çarşı, Mondros Ateşkes Anlaşması’nın ardından işgal altına giren Çanakkale'de İngilizler tarafından at ahırı olarak kullanılmak üzere terk edilmiştir. 1921'den sonra bir süre harabe halinde kalan yapı, zamanla dükkanlara ev sahipliği yapmıştır.
1934'te Yahudi topluluğuna yönelik saldırılar sırasında çarşının kapısındaki yazılar sıvanmış, ancak 1967 yılında, Çanakkale Belediye Başkanı Sadi Fenercigil'in önderliğinde restorasyon çalışmaları başlatılarak bugünkü haline getirilmiştir. Günümüzde Çanakkale Belediyesi'ne ait olan Aynalı Çarşı, hem şehrin tarihî dokusunu yansıtan bir simge hem de yerel halk ve turistler için önemli bir alışveriş alanıdır.
Aynalı Çarşı, tarih boyunca pek çok olaya tanıklık etmiş, savaşlardan işgallere, kültürel değişimlere kadar birçok dönemi geçirmiş bir yapıdır. Çanakkale'nin simgelerinden biri haline gelen bu çarşı, hala kentin canlı kültürel yapısını ve geçmişin izlerini taşımaya devam etmektedir. Aynalı Çarşı, aynı zamanda ünlü Çanakkale Türküsü'nde de adından bahsedilen önemli bir mekân olarak, şehre ait geçmişi yaşatmaktadır.
(ERHAN TAYLAN)
