Denizlerin devleri olarak bilinen köpek balıkları, hem korku hem de hayranlık uyandıran canlılardır. Bazı türleri insanlara saldırgan olabilen bu balıkların arasında, en büyük ve en nazik olanı balina köpek balığıdır. Balina köpek balığı, dünyanın en büyük balığı olarak bilinir. Peki, balina köpek balığı nasıl bir canlıdır? Nerede yaşar, ne yer, kaç yaşına kadar yaşar? Bu makalede, balina köpek balığı hakkında merak edilen soruları yanıtlayacağız.
Balina köpek balığı (Rhincodon typus), köpek balığı familyasının Rhincodontidae alt familyasına ait bir türdür. Balina köpek balığı, yaşayan balıkların en büyüğüdür ve bilinen en büyük balina köpek balığı 18,7 metre ve 42 tondur1. Ortalama 15 metre büyüklüğündedir ancak bunun iki katı büyüklükte olanlarına da rastlandığı yönünde raporlar bulunmaktadır. Balina köpek balığı, adını büyüklüğünden dolayı almıştır. Balinalar gibi memeli bir canlı değildir. Balina köpek balığı, gri ya da kahverengi renkte, üzerinde beyaz noktalar ve çizgiler bulunan bir deriye sahiptir. Bu desenler, her balina köpek balığının kendine özgü bir kimliği olmasını sağlar. Balina köpek balığının ağzı, başının ön kısmında yer alır ve geniş bir şekildedir. Ağzında, üst ve alt çenede yaklaşık 300’er tane küçük diş bulunur. Balina köpek balığının gözleri, başının yan taraflarında, solungaçlarının önünde yer alır. Balina köpek balığının solungaçları, beş çifttir ve başının yanlarını kaplar. Balina köpek balığının sırt yüzgeci, kuyruk yüzgecine yakın bir konumda bulunur. Kuyruk yüzgeci ise, dikey olarak uzanır ve yukarı ve aşağı yarım daire şeklindedir.
Balina köpek balığı, tropikal ve ılıman sularda yaşar. Hint, Pasifik ve Atlantik okyanuslarında yaygın olarak görülür. Balina köpek balığı, genellikle yüzeye yakın suları tercih eder ancak derinliklere de inebilir. Balina köpek balığı, göçmen bir canlıdır ve besin kaynaklarının bulunduğu bölgelere göre hareket eder. Balina köpek balıkları, bazen tek başlarına, bazen de gruplar halinde dolaşırlar. Balina köpek balıklarının, belirli bir üreme mevsimi ya da yeri yoktur. Balina köpek balıkları, yumurtlayarak ürerler ancak yumurtalarını vücutlarında tutarlar ve canlı yavru doğururlar. Balina köpek balıklarının gebelik süresi bilinmemektedir. Balina köpek balıkları, yılda bir ya da iki yavru doğururlar. Yavrular, yaklaşık 60 santimetre uzunluğunda doğarlar ve anne sütü ile beslenmezler.
Balina köpek balığı, diğer köpek balıklarının aksine, etçil değil, filtre besleyicidir. Yani, ağzını açarak suyu içine çeker ve solungaçlarındaki filtrelerle sudaki planktonları, küçük balıkları, kalamarları ve kabukluları ayırarak yutar. Balina köpek balığı, günde yaklaşık 30 ton suyu filtre edebilir. Balina köpek balığı, beslenirken, ağzını açık tutar ve yavaşça ilerler. Bazen de su yüzeyinde döner ve ağzını yukarı doğru açar. Balina köpek balığı, beslenirken, diğer canlılarla da etkileşime girer. Bazı balıklar, balina köpek balığının ağzına girerek, oradaki parazitleri temizlerler. Bazı yunuslar ve balinalar da balina köpek balığının yanında yüzerler.
Balina köpek balığının yaşam süresi tam olarak bilinmemektedir. Ancak, yapılan araştırmalar, balina köpek balığının ortalama 70 yıl kadar yaşayabileceğini göstermektedir. Balina köpek balığı, yavaş büyüyen ve geç üreyen bir canlıdır. Bu nedenle, avcılık, kirlilik, iklim değişikliği gibi tehditlere karşı hassastır. Balina köpek balığı, nesli tehlike altında olan bir tür olarak kabul edilmektedir. Balina köpek balığını korumak için, uluslararası anlaşmalar ve yasalar çerçevesinde, avlanması ve ticareti yasaklanmıştır. Ayrıca, balina köpek balığının yaşam alanlarının korunması ve bilimsel araştırmaların desteklenmesi de önemlidir.
(ERHAN TAYLAN)
