Geleneksel Çanakkale Seramiğinin tarihi yolculuğunu gelecek nesillere aktarmak amacını güden TÜBİTAK destekli ‘Somut Olmayan Kültürel Miras Kapsamında Geleneksel Çanakkale Seramik Üretiminin Değerlendirilmesi ve Turizm Açısından Geliştirilmesi’ projesi kapsamında ‘Geleneksel Çanakkale Seramiği ve Turizm Çalıştayı’ gerçekleştirildi.
TÜBİTAK 3005 kodu kapsamında desteklenen ‘Somut Olmayan Kültürel Miras Kapsamında Geleneksel Çanakkale Seramik Üretiminin Değerlendirilmesi ve Turizm Açısından Geliştirilmesi’ adlı 1 milyon TL bütçeli projenin ‘Geleneksel Çanakkale Seramiği ve Turizm Çalıştayı, gerçekleştirildi. Çanakkale Belediyesi Yeşil Yerel Yönetim ve Kültür Merkezi Binasının Nikah Salonunda düzenlenen çalıştaya, onur konuğu olarak Çanakkale Seramik Fabrikaları Eski Sanat Yönetmeni Mustafa Tunçalp, Çanakkale İl Kültür ve Turizm Müdürü Çağman Esirgemez, Güney Marmara Kalkınma Ajansı Yatırımlar Destek Ofisi il Koordinatörü Recai Başaran, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Turizm Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Mustafa Boz, Çanakkale Belediyesi Destek Hizmetler Müdürü Meral Harput, Çanakkale Turizm Tanıtım Derneği Başkanı İsmet Balkan, Gastronomi Derneği Başkanı Kubilay OZBEN, Çanakkale Girişimci Kadınlar Derneği Başkanı Zeliha Afacan, Geleneksel Çanakkale Seramikleri Derneği Başkan Yardımcısı Oktay Tarahan, Kemalpaşa Mahallesi Muhtarı Özgü Erol, UNESCO Yasayan insan Hazinesi İsmail Bütün, akademisyenler seramik sanatçıları, rehberler, otel işletmecileri, basın mensupları ve yerel halk katılım sağladı
Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Turizm Fakültesi Öğretim Üyesi Tülay Güzel'in yürütücülüğünde düzenlenen projenin ekibinde, Dokuz Eylül Üniversitesi'nden Prof. Dr. Yılmaz Akgündüz, Bartın Üniversitesi'nden Dr. Öğr. Üyesi Figen Sevinç Başol, ÇOMÜ doktora öğrencisi Mutlu Can yer alırken, proje danışmanı olarak Başkent Üniversitesi'nden Prof. Dr. Billur Tekkök görev alıyor.
Saygı duruşunda bulunulması ve ardından İstiklal Marşı’nın okunmasıyla başlayan çalıştayda Proje Yürütücüsü Güzel, açılış konuşması gerçekleştirdi. 2 senedir devam eden projenin sonuna yaklaşıldığını belirten Güzel, çalışmanın temel amacını katılımcılarla paylaştı. Güzel, “Projeye başladığımızda, temel amacın geleneksel Çanakkale seramiğinin, turizm vitrinine yerleştirilmesi söz konusuydu, hala öyle. Ve bu 2 sene içerisinde bin 500’den fazla yerel halka anket uyguladık.750 turiste ulaştık, rehberlerimizle çalışmalar yaptık. Maalesef bu çalışmalar sonunda, yerel halkın ve turistin beklediğimiz kadar geleneksel Çanakkale seramiklerinin farkında olduğunu düşünmüyoruz. Çünkü seramik deyince evet, kafada bir şey canlanıyor ama ‘geleneksel’ dendiğinde çoğu yanıtsız kalıyor. Literatürü de inceledik, tarihsel açıdan 17. yüzyıldan bu yana Çanakkale seramiklerinin bir turistik ürün olduğunu görüyoruz. 17. yüzyılda ticaret gemileriyle sahile gelen ve konaklayan kişilerin, buradan geleneksel Çanakkale seramiği ürünler aldığını ve ülkelerine götürdüklerini gördük. Uzun yıllar boyunca bir turistik ürün olarak Türkiye’nin birçok yerine yayıldığını, hatta Mısır’a kadar uzandığı bilgisini alıyoruz” dedi.
Geleneksel Çanakkale seramiklerinin, erken ve geç dönem olarak ikiye ayrıldığını açıklayan Güzel, “Erken dönemdekileri 17-19. yüzyıllar, 19-20. yüzyıllar arasında ise geç dönem ürünlerini görüyoruz. Uzmanlar yaptıkları araştırmalar neticesinde yakın dönemde birçok saptama keşfetmişler. Biz de araştırmamızda yakın dönemdeki verilere ulaşmaya çalıştık. Yaşayan ustalarımıza ulaştık, vefat edenlerin yakınlarına ulaştık. Onların ellerindeki ürünleri arşivlemeye çalıştık. Bu proje sonunda araştırmalarımızdan bir kitap yayımlanacak, şu an bitmek üzere. Ve bir belgesel hazırladık. Yakın zamanda bunların aktarımı yapılacak. Amacımız geleneksel Çanakkale seramiğinin, bir turistik ürün olmasıydı ama yaptığımız toplantılarda bir arzının olmadığını fark ettik. Biz çalışmamızda günümüzde geleneksel yöntemle çalışan 4 ustaya ulaşabildik: Burak Çiftçi, Murat Biçer, İhsan Ayata, Ergün Arda. Maalesef yoğun ve sürekli olarak üretim yapan, bu kadar kişi... Geleneksel Çanakkale seramikleri maalesef bilinmiyor. Yurtdışında birçok müzede var, sergilenmekte. Koleksiyonerler ciddi bir şekilde ürünlerin peşinde koşmakta ama bir destinasyon olarak Çanakkale’de bilinirliği yok. Çok geçmiş yıllara dayanmasına ve büyük bir önem taşımasına rağmen maalesef bırakın turizm vitrinine oturmayı, halkımıza tanıtamamışız” diye konuştu.
İl Kültür Müdürü Çağman Esirgemez ise yaptığı konuşmada, “Çanakkale için önemli ve güzel bu proje için teşekkür etmek istiyorum. Benim mesleğim arkeoloji, ben arkeoloğum. ÇOMÜ’de okuma ve mezun olma şerefine ulaştım. Türkiye’nin en güzel şehrinde de hizmet etmek şerefine ulaştım, bu benim için çok güzel bir duygu. Biz arkeoloji öğrenimi görürken, klasik Yunan ve Roma medeniyetini gördük. Bunlar içerisinde heykeltıraş, mimarlık, plastik sanatlar ve tabii ki de olmazsa olmaz seramik vardı. Dersleri görürken şunu fark ettik: Anadolu’da bir kültürel süreklilik var. Şunu fark ettik: Çanakkale’nin belirli yerlerinde, derslerde gördüğümüz o antik dönemdeki figürler, karşımıza çıkıyor. Yani Troya Müzesinde milattan önce 1800’lü yıllara dayanan ‘Orta Troya Tunç Çağı’ dönemindeki seramikler ile Tevfikiye Köyünde Ayşe Teyzemizin fırında ürettiği ürünler inanın birebir. Bu anlamda geleneksel Çanakkale seramiklerinin de Anadolu kültür mirasının önemli bir parçası olduğunu biliyoruz ve bu seramiklerimizin turizme katılmasını istiyoruz. Yerel yönetimlere burada çok iş düşüyor. Neden Çanakkale’de tarihi bir mekan oluşturulup, seramik ustalarımızın üretimlerini yaptığı güzel bir çarşı caddesi ve bu ürettikleri malzemelerin sergilendiği güzel bir mekan neden yaratılmasın?” ifadelerine yer verdi.
Onur konuğu Çanakkale Seramik Fabrikaları Eski Sanat Yönetmeni Mustafa Tunçalp önemli bir konuşma gerçekleştirdi. Konuşmaların ardından; katılımcılar kendileri için oluşturulan masalarda, fikirlerini sunarak, geleneksel Çanakkale seramiklerinin daha görünür olabilmesi ve farkındalık yaratması amacıyla neler yapılması gerektiği masaya yatırıldı. Tartışma sonucu oluşan çıktıların ise ilerleyen zamanda kamuoyu ile paylaşılacağı duyuruldu.
(Fotoğraflar: Sevi Gözay Uğurlu)
(ESRA GÜLLER)
